ίων βιβλία για κάθε επιστήμη, τέχνη και επάγγελμα

Τα έργα, τα ταξιδιωτικά χρονικά, τα προσωπικά ημερολόγια και οι επιστολές δυτικών περιηγητριών που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, σε σύγκριση μ' εκείνα των περιηγητών, μας προσφέρουν ένα ανεξερεύνητο, πρωτότυπο και αδημοσίευτο υλικό, καθώς και μια γυναικεία οπτική και προσέγγιση της οσμανικής πραγματικότητας.

Χιλιάδες γυναίκες, Αγγλίδες, Γαλλίδες, Γερμανίδες, Σουηδέζες, Ελβετές, Αυστριακές και Αμερικανίδες επισκέφτηκαν, φιλοξενήθηκαν κι έμειναν σε χαρέμια της οθωμανικής κοινωνίας. Περιηγήθηκαν, εξερεύνησαν, έζησαν ως μόνιμες κάτοικοι ή υπηρέτησαν ως εθελόντριες, ως ιεραπόστολοι, ως εκπαιδευτικοί και ως νοσοκόμες, σε κατεχόμενες από τον τουρκικό ζυγό περιοχές που θεωρούνταν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, βάρβαρες και επικίνδυνες για το γυναικείο φύλο, όπως η Μικρά Ασία, ο Πόντος, η Κύπρος, η Ελλάδα κ.ά. Εργάστηκαν σε χαρέμια ως ζωγράφοι, ως γκουβερνάντες, ως καμαριέρες, ως υπηρέτριες ή ως συνοδοί γυναικών της οθωμανικής ελίτ κ.ά. Η έρευνα βασίστηκε σε πολύ εκτεταμένο, πλούσιο και πρωτότυπο αρχειακό υλικό, άγνωστου μέχρι πρότινος.

Εντοπίσαμε, επιλέξαμε και συγκεντρώσαμε τα έργα 200 δυτικών περιηγητριών του 17ου, 18ου, 19ου και αρχών του 20ου αιώνα – περί τα 650 έργα -ταξιδιωτικά χρονικά, άρθρα και επιστολές, τα οποία μας οδήγησαν, μέχρι στιγμής, στην εύρεση τουλάχιστον 6.000 δυτικών περιηγητριών.

Η εξονυχιστική έρευνα, καταγραφή, μελέτη και διασταύρωση πληροφοριών-μαρτυριών των περιηγητριών που βασίζονται αποκλειστικά στην επιτόπια παρατήρηση τους αναδεικνύει το χαρέμι ως σημαντικό θεσμό, για να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε τη δομή και λειτουργία της οθωμανικής κοινωνίας.

Με πλοηγό την πρωτογενή γυναικεία πληροφόρηση του 18ου και 19ου αιώνα, εξετάζουμε το θεσμό του οθωμανικού χαρεμιού, για να αντλήσουμε πληροφορίες για τον πολυεθνικό θεσμό της δουλείας, τον δεσποτισμό και την επεκτατική πολιτική του θεοκρατικού και αυταρχικού συστήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εν ολίγοις, το χαρέμι αποτελεί ένα εργαλείο - μέσο παρατήρησης για την κατανόηση και ερμηνεία ολόκληρης της οθωμανικής κοινωνίας η οποία βασιζόταν στον θεσμό της δουλείας - σ' όλη την επικράτεια - από την υπόδουλη Αθήνα έως την υπόδουλη Θεσσαλονίκη, από την Κωνσταντινούπολη έως την Τραπεζούντα κλπ.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

I.  «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ. ΜΙΑ ΙΣΟΒΙΑ ΦΥΛΑΚΙΣΗ»
II. «ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΟΙ»; Η ΔΟΥΛΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΟΣΜΑΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
III.ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΩΝ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΕΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: ΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ
IV. Η ΠΥΡΑΜΙΔΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ TOY ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ
V.  Η «ΟΛΕΘΡΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ TOY ΧΑΡΕΜΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥΣ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

I.  Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ TOY ΧΑΡΕΜΙΟΥ
II. ΜΕΛΕΚ ΧΑΝΟΥΜ «Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ» (1872: 22)
III.Οι ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ TOY ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΥΣ: ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΔΙΚΤΥΑ, ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ «ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΧΑΡΕΜΙΑ»
IV. To ΠΑΙΔΙΚΟ ΧΑΡΕΜΙ: «ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΣΧΟΛΗ», «ΣΚΛΗΡΗ ΚΑΙ ΦΡΙΚΤΗ ΜΑΘΗΤΕΙΑ»
V.  Ο ΧΟΡΟΣ, Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΚΓΥΜΝΑΣΗ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
VI. «Η ΘΗΛΥΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ»

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Ειρήνη Καμπερίδου (Irene Kamberidou)

Η Ειρήνη Καμπερίδου (Irene Kamberidou) είναι Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, και μέλος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων και Καταπολέμησης των Διακρίσεων του ΕΚΠΑ, με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο.

Πραγματοποίησε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στη Βοστώνη και στο Παρίσι: Emmanuel College, Boston Massachusetts; Université Paris-Sorbonne (Paris IV); Boston College, Chestnut Hill Massachusetts. Μετά τον επαναπατρισμό της στην Ελλάδα έγινε δεκτή ως υποψήφια διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνιολογίας (γνωστικό αντικείμενο: Ελληνική Κοινωνία και Ελληνισμός της καθ’ημάς Ανατολής).  Αναγορεύτηκε Διδάκτορας της Κοινωνιολογίας την 27^η-2-2002, με βαθμό ’ριστα. 

Η κυρία Καμπερίδου είναι μέλος: της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας (ΕΚΕ), της Ελληνικής Εταιρείας Γυναικών Πανεπιστημιακών (ΕΛ.Ε.ΓΥ.Π.) και του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων (ΣΕΕ). Το 2004-2009 υπήρξε μέλος του Gender Expert Action Group (GEAG) της Κοινωνίας της Πληροφορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες  (σήμερα DG Connect), και το 2008-2022 μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του European Centre for Women and Technology (ECWT), στο οποίο ήταν και ένα από τα ιδρυτικά μέλη. Σήμερα συνεχίζει το έργο της ως εμπειρογνώμων για θέματα φύλου και ισότητας σε προγράμματα, σεμινάρια, συνέδρια, ημερίδες, και workshops της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας.

Η ερευνητική της δραστηριότητα, δημοσιεύσεις και μονογραφίες συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα θέματα: Η αξιοποίηση και ορατότητα του γυναικείου λόγου (Ευρωπαίων και Αμερικανίδων περιηγητριών του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα), δηλαδή η γυναικεία περιηγητική λογοτεχνία (πρωτότυπο αρχειακό υλικό). Η γυναικεία περιήγηση στην Οθωμανική επικράτεια. Η ταύτιση των περιηγητριών με το ’λλο στην Οθωμανική κοινωνία. Η επιβαλλόμενη μουσικό-χορευτική εκπαίδευση των εξισλαμισμένων σκλάβων. Οι περί Ελληνισμού αντιλήψεις και αφηγήσεις δυτικών περιηγητριών στη Μικρά Ασία. Δεν εξυμνούν τους Έλληνες όλες οι περιηγήτριες: «Δυστυχώς οι πόλεις είναι γεμάτες Έλληνες». Νεομάρτυρες της Σμύρνης το 1819. Οι επιβαλλόμενες φυλετικό-χρωματικές διακρίσεις στις οικίες, στα ενδύματα και στα υποδήματα των υποτελών λαών τον 19ο αιώνα. Η χορευτική «μανία» των Ποντίων της Σινώπης το 1870. Η Πολυεθνική Δουλεία του Οθωμανικού Χαρεμιού και οι σχέσεις των γυναικών με τα κέντρα εξουσίας. Η Απομυθοποίηση του Χαρεμιού και οι μαρτυρίες των έγκλειστων στα χαρέμια εξισλαμισμένων  γυναικών. Η θέση της γυναίκας στο Ισλάμ. Ο χορός και η φυσική κίνηση ως σύμβολα κοινωνικής κατωτερότητας. Το σώμα στην Οθωμανική κοινωνία. Η αρχαιοκαπηλία. Το φιλελληνικό κίνημα και η γυναικεία εθελοντική δραστηριότητα και συμβολή κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης. Η θέση της γυναίκας στην Οθωμανική κοινωνία (Ελληνίδας, Αρμένισσας, Εβραίας, Τσιγγάνας, Κούρδισας, Γιουρούκ, Κιρκάσιας, Γεωργιανής κ.ά.). «Η Μεγάλη Σφαγή» των Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη το 1896. Ήθη και έθιμα. Η νομική και κοινωνική θέση της ελεύθερης μουσουλμάνας και της εξισλαμισμένης σκλάβας/δούλης: γάμος, απελευθέρωση, διαζύγιο, διατροφή, υιοθεσία. Οι μαρτυρίες για την τρομοκρατία και τους διωγμούς. Οι γυναικείες μαρτυρίες στις αρχές του 20ου αιώνα για τη γενοκτονία και τη «γυναικοκτονία». Ο ξεριζωμός στα μάτια των περιηγητριών. «Ο κουτσός δήμαρχος της Κερασούντας και η κυριαρχία της τρομοκρατίας στην Τουρκία». Η Καταστροφή της Σμύρνης: η Γαλλίδα εθελόντρια στην ασφυκτικά γεμάτη με έναν πανικόβλητο πλήθος προκυμαία της Σμύρνης, κ.ά.  

Αναλυτικό Βιογραφικό Ειρήνης Καμπερίδου: 

i._irene_kamberidou_detailed_cv._2025_.pdf

Email: ikamper@soc.uoa.gr

UoA Scholar: http://scholar.uoa.gr/ikamper/home 

Google Scholar:  http://scholar.google.gr/citations?user=D0KjfRMAAAAJ&hl=en

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3054-0767