ίων βιβλία για κάθε επιστήμη, τέχνη και επάγγελμα

Τα έργα, τα ταξιδιωτικά χρονικά, τα προσωπικά ημερολόγια και οι επιστολές δυτικών περιηγητριών που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, σε σύγκριση μ' εκείνα των περιηγητών, μας προσφέρουν ένα ανεξερεύνητο, πρωτότυπο και αδημοσίευτο υλικό, καθώς και μια γυναικεία οπτική και προσέγγιση της οσμανικής πραγματικότητας.

Χιλιάδες γυναίκες, Αγγλίδες, Γαλλίδες, Γερμανίδες, Σουηδέζες, Ελβετές, Αυστριακές και Αμερικανίδες επισκέφτηκαν, φιλοξενήθηκαν κι έμειναν σε χαρέμια της οθωμανικής κοινωνίας. Περιηγήθηκαν, εξερεύνησαν, έζησαν ως μόνιμες κάτοικοι ή υπηρέτησαν ως εθελόντριες, ως ιεραπόστολοι, ως εκπαιδευτικοί και ως νοσοκόμες, σε κατεχόμενες από τον τουρκικό ζυγό περιοχές που θεωρούνταν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, βάρβαρες και επικίνδυνες για το γυναικείο φύλο, όπως η Μικρά Ασία, ο Πόντος, η Κύπρος, η Ελλάδα κ.ά. Εργάστηκαν σε χαρέμια ως ζωγράφοι, ως γκουβερνάντες, ως καμαριέρες, ως υπηρέτριες ή ως συνοδοί γυναικών της οθωμανικής ελίτ κ.ά. Η έρευνα βασίστηκε σε πολύ εκτεταμένο, πλούσιο και πρωτότυπο αρχειακό υλικό, άγνωστου μέχρι πρότινος.

Εντοπίσαμε, επιλέξαμε και συγκεντρώσαμε τα έργα 200 δυτικών περιηγητριών του 17ου, 18ου, 19ου και αρχών του 20ου αιώνα – περί τα 650 έργα -ταξιδιωτικά χρονικά, άρθρα και επιστολές, τα οποία μας οδήγησαν, μέχρι στιγμής, στην εύρεση τουλάχιστον 6.000 δυτικών περιηγητριών.

Η εξονυχιστική έρευνα, καταγραφή, μελέτη και διασταύρωση πληροφοριών-μαρτυριών των περιηγητριών που βασίζονται αποκλειστικά στην επιτόπια παρατήρηση τους αναδεικνύει το χαρέμι ως σημαντικό θεσμό, για να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε τη δομή και λειτουργία της οθωμανικής κοινωνίας.

Με πλοηγό την πρωτογενή γυναικεία πληροφόρηση του 18ου και 19ου αιώνα, εξετάζουμε το θεσμό του οθωμανικού χαρεμιού, για να αντλήσουμε πληροφορίες για τον πολυεθνικό θεσμό της δουλείας, τον δεσποτισμό και την επεκτατική πολιτική του θεοκρατικού και αυταρχικού συστήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εν ολίγοις, το χαρέμι αποτελεί ένα εργαλείο - μέσο παρατήρησης για την κατανόηση και ερμηνεία ολόκληρης της οθωμανικής κοινωνίας η οποία βασιζόταν στον θεσμό της δουλείας - σ' όλη την επικράτεια - από την υπόδουλη Αθήνα έως την υπόδουλη Θεσσαλονίκη, από την Κωνσταντινούπολη έως την Τραπεζούντα κλπ.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

I.  «Ο ΘΕΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ. ΜΙΑ ΙΣΟΒΙΑ ΦΥΛΑΚΙΣΗ»
II. «ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΟΙ»; Η ΔΟΥΛΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΟΣΜΑΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
III.ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΩΝ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΕΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: ΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΕΣ
IV. Η ΠΥΡΑΜΙΔΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ TOY ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΧΑΡΕΜΙΟΥ
V.  Η «ΟΛΕΘΡΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ TOY ΧΑΡΕΜΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥΣ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

I.  Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ TOY ΧΑΡΕΜΙΟΥ
II. ΜΕΛΕΚ ΧΑΝΟΥΜ «Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ» (1872: 22)
III.Οι ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ TOY ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΥΣ: ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΔΙΚΤΥΑ, ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ «ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΧΑΡΕΜΙΑ»
IV. To ΠΑΙΔΙΚΟ ΧΑΡΕΜΙ: «ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΣΧΟΛΗ», «ΣΚΛΗΡΗ ΚΑΙ ΦΡΙΚΤΗ ΜΑΘΗΤΕΙΑ»
V.  Ο ΧΟΡΟΣ, Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΚΓΥΜΝΑΣΗ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
VI. «Η ΘΗΛΥΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ»

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Δρ. Ειρήνη Καμπερίδου / Dr. Irene Kamberidou

H Ειρήνη Καμπερίδου (BA, MA, PhD) είναι επίκουρος καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. To 2002, αναγορεύτηκε Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών στο τμήμα Κοινωνιολογίας με βαθμό «’ριστα».

[Διδακτορική διατριβή: Η Πολυεθνική Δουλεία: Η Θέση της Γυναίκας στο Οθωμανικό Χαρέμι, κατά την Επιτόπια Παρατήρηση Ξένων Περιηγητριών του 17ου, 18ου και του 19ου αιώνα (τόμος Α'). Η Θέση της Γυναίκας στο Ισλάμ (τόμος Β').]

Πραγματοποίησε προπτυχιακές (ΒΑ) και μεταπτυχιακές (ΜΑ) σπουδές στη Βοστώνη και στο Παρίσι: Emmanuel College, la Sorbonne de Γ Universite de Paris και Boston College. H κυρία Καμπερίδου είναι μέλος της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας (ΕΚΕ), της Εκτελεστικής Επιτροπής του ECWT -European Centre for Women and Technology (http://www.womenandtechnology.eu) και επίτιμο μέλος της HePIS (Hellenic Professionals Informatics Society), με ενεργή συμμετοχή και δημοσιεύσεις σε ευρωπαϊκά και διεθνή συνέδρια. Έχει συμμετάσχει, επίσης, ως προεδρεύουσα (moderator) και ως εμπειρογνώμων σχετικά με θέματα φύλου και ισότητας σε πολλά συνέδρια, ημερίδες και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης [αναλυτικότερα, βλ. public profile in Women for Smart Growth: http://ec.europa.eu/information_society/events/cf/daall/person.cfm.personid=21537].

Ακολουθούν οι δημοσιεύσεις της συγγραφέα βασισμένες στις μαρτυρίες περιηγητριών και έγκλειστων στα χαρέμια γυναικών: «Κουτσός Δήμαρχος της Κερασούντας και η Κυριαρχία της Τρομοκρατίας στην Τουρκία». Φιλοσοφία & Παιδεία, περιοδική έκδοση της ένωσης καθηγητών για την προαγωγή της φιλοσοφίας στην εκπαίδευση (ΕΚΔΕΦ), τεύχος 47-48, 2008. «Νεομάρτυρες της Σμύρνης: "ο Ξεδιάντροπος Ζυγός" (1816)», Φιλοσοφία & Παιδεία, ΕΚΔΕΦ), τεύχος 46, 2008. «Ένα είδος Φυλετικού Διαχωρισμού (Pardoe, 1837) στους υποτελείς λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: οι επιβαλλόμενες φυλετικο-χρωματικές διακρίσεις στις οικίες, στα ενδύματα και στα υποδήματα των υποτελών λαών», Φιλοσοφία & Παιδεία, ΕΚΔΕΦ, τεύχος 44-45, 2007. «Απόψεις Ξένων Περιηγητριών για την Περίοδο της Τουρκοκρατίας: "Δυστυχώς, οι πόλεις είναι γεμάτες Έλληνες"», Φιλοσοφία & Παιδεία, ΕΚΔΕΦ, τεύχος 41, 2007. «Οι περί Ελληνισμού Αντιλήψεις και Περιγραφές περιηγητριών του 17°", 18°" και 19ου αιώνα και η γυναικεία περιήγηση», Φιλοσοφία & Παιδεία, τεύχος 38, 2006. «Η Χορευτική "Μανία" των Ποντίων της Σινώπης το 1870 και η Επιβαλλόμενη Μουσικο-Χορευτική Εκπαίδευση των Εξισλαμισμένων Σκλάβων», ΜΑΚΕΔΝΟΝ, περιοδική επιστημονική έκδοση της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας του ΑΠΘ, τεύχος 15°, 2006. «Ο Χορός και η Φυσική Κίνηση ως Σύμβολα Κοινωνικής Κατωτερότητας στην Οθωμανική Κοινωνία», Γυναίκα & ’θληση, 3, ΠΕΠΓΑΣ, 2003. «Η Ταύτιση των Περιηγητριών με το ’λλο στην Οθωμανική Κοινωνία», ΜΑΚΕΔΝΟΝ, περιοδική επιστημονική έκδοση της Παιδαγωγικής Σχολής Φλώρινας του Α.Π.Θ., τεύχος 10°, 2002. To 2011 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Κοινωνικό Φύλο, Κοινωνικό Κεφάλαιο, Πολυπολιτισμικότητα και Αθλητισμός», εκδόσεις Τελέθριο.